Rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD - Seasonal Affective Disorder)

 

Các bạn có thấy khi mùi hoa sữa nồng nàn bắt đầu len theo đợt gió đầu mùa, dưới tiết trời dịu nhẹ, mát mẻ cũng là lúc chúng ta cảm thấy lòng buồn man mác dường như thiếu vắng một thứ gì không ? 

Có lẽ ai trong chúng ta cũng từng có cảm giác chán nản, mệt mỏi, có chút không muốn làm việc, học tập mỗi khi trời chuyển sang thu như thế này rồi nhỉ? Đó là một dấu hiệu thường gặp của chứng rối loạn cảm xúc theo mùa vô cùng phổ biến nhưng ít ai trong chúng ta nhận biết và hiểu rõ được. 

Rối loạn cảm xúc theo mùa, tên tiếng Anh là Seasonal Affective Disorder (Rosy: viết tắt là SAD, còn có nghĩa là buồn ^^ kỳ lạ không?), được xác định là một loại trầm cảm, trong đó cảm xúc thay đổi thất thường theo các mùa trong năm, thường xảy ra phổ biến vào mùa thu, đông nên còn được biết đến với tên gọi winter depression hay winter blues - trầm cảm mùa đông. 

SAD xảy ra do sự mất cân bằng sinh hóa trong não vì trong những mùa này thời gian ban ngày thường ngắn đi và thời gian ban đêm dài ra, và lượng ánh sáng mặt trời chiếu đến ít hơn.

Việc thiếu ánh sáng mặt trời gây ra sự sụt giảm chất dẫn truyền thần kinh serotonin - một loại hormone góp phần làm ổn định cảm xúc, tạo nên cảm giác hạnh phúc, điều chỉnh nhận thức và có mặt trong một số quá trình sinh lí, đặc biệt là hệ tiêu hóa.

Sự thay đổi mất cân bằng trong đồng hồ sinh học hoặc nhịp sinh học làm con người lệch nhịp khỏi lịch trình sinh hoạt hằng ngày dẫn đến các triệu chứng rối loạn cảm xúc. SAD có thể xảy ra với bất kỳ ai, tuy nhiên tỷ lệ mắc cao hơn ở nữ giới và phổ biến ở độ tuổi từ 18 đến 30 tuổi đó!

Cách nhận biết

Các triệu chứng có thể gây đau khổ, cản trở hoạt động hằng ngày, thay đổi từ nhẹ đến nặng, bao gồm các biểu hiện tương tự trầm cảm nên thường bị nhầm lẫn với các dạng trầm cảm nặng hơn.

. Cảm thấy buồn, mệt mỏi, chán nản

. Mất hứng thú trong các hoạt động từng yêu thích

. Mất năng lượng và động lực trong các hoạt động sinh hoạt hằng ngày

. Tăng các hoạt động không có mục đích: không thể ngồi yên, đi lại liên tục

. Rối loạn ăn uống: tăng cảm giác thèm ăn, ăn nhiều hơn, thèm các món chứa nhiều đường

. Rối loạn giấc ngủ: ngủ quá nhiều, cảm giác buồn ngủ cả ngày

. Giảm nhịp tập trung, dễ mất tập trung, khó suy nghĩ, khó đưa ra quyết định

. Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi

. Có ý định tự tử hoặc suy nghĩ về cái chết

* Lưu ý: Các triệu chứng phải đủ nghiêm trọng để đi đến kết luận về bất cứ loại rối loạn cảm xúc hay chứng tâm lý nào

Phương pháp cải thiện

Mặc dù triệu chứng sẽ tự cải thiện khi các mùa thay đổi nhưng sẽ nhanh hơn nếu được điều trị. 3 phương pháp phổ biến nhất được sử dụng để điều trị SAD là: liệu pháp ánh sáng, liệu pháp trò chuyện và liệu pháp nhận thức hành vi hoặc có thể sử dụng thuốc chống trầm cảm. 

Trong đó, liệu pháp trò chuyện và nhận thức hành vi là các phương pháp hiệu quả được sử dụng phổ biến nhất. 

. Tăng cường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, lưu ý tránh hoạt động của tia UV

. Ngủ đủ giấc, không ngủ quá nhiều, hạn chế lạm dụng các chất kích thích như caffeine để tỉnh táo, thay vào đó nên uống trà hoặc nước ép hoa quả

. Tăng cường kết nối với cuộc sống xung quanh: tham gia tình nguyện, các hoạt động ngoài trời, trò chuyện với bạn bè người thân

. Hạn chế sử dụng điện thoại, mạng xã hội

. Tăng cường các hoạt động yêu thích, đặc biệt là các hoạt động ngoài trời,

. Tăng cường tập luyện thể dục thể thao, giữ gìn sức khoẻ

Mùa thu đang tới rồi, chúng ta hãy chuẩn bị cho mình một hành trang kiến thức đầy đủ và nuôi dưỡng tâm lý thật vững vàng để SAD không thể cản trở cuộc sống sinh hoạt của mình. Nếu bất giác có cảm thấy buồn hay ”tuột cảm xúc” thì cũng đừng lo nhé, hãy tự nhắn nhủ bản thân rằng mình chỉ đang SAD thôi và áp dụng các biện pháp hiệu quả thì SAD sẽ nhanh chóng qua đi. Sẽ không có gì đáng ngại đâu và chúng ta sẽ đủ sức để vượt qua nhiều mùa thu nữa trong tương lai bạn nhé!

Bài viết tổng hợp bởi Rosy